Bu hafta Beats By Girlz Türkiye portrelerinde konuğumuz Fransız, elektronik müzik bestecisi Éliane Radigue. Önceki içeriklerimizde de ismini duymuş olabileceğiniz Fransız müzisyen, 1950’lerde üretimlerine başlamış ve ilk bestelerini 1960’ların sonuna doğru beğeniye sunmuştur. 2000 yılına kadar çalışmalarını çoğunlukla ARP 2500 modüler synthesizer ve bant kullanarak oluşturmuştur. Éliane Radigue, 2000’lerin başından beri ağırlıklı olarak akustik enstrümanlar için besteler yapmaktadır. 2001 yılında, basçı ve besteci Kasper T. Toeplitz’in isteği üzerine ilk enstrümantal çalışması Elemental II’yi bestelemiştir.
Éliane Radigue, bir arkadaşı vasıtasıyla tanıştığı besteci Pierre Schaeffer ile 1955 yılından itibaren beraber çalışmaya başlamıştır. Müzik eğitimine Paris’te Studio d’Essai de la Radiodiffusion Nationale’de, Pierre Henry ve Pierre Schaeffer’a asistanlık yaparak devam eden sanatçı, musique concrète eğitiminin bir parçası olarak bantla üretilen müzik tekniğini kullanmıştır.
“Ben sadece kasetteki müziği kesiyor, birleştiriyor ve kurguluyordum. Tabii o zamanlar elektronik müzik evreni tamamen erkeklerden oluşuyordu. Ama benden istedikleri her şeyi yapmaktan memnundum. Amacım yalnızca öğrenmekti ve bir çırak gibi uygulamalı olarak müzik üretimi öğreniyordum. Üzerinde çalıştığım şey gerçek elektronik müzik değildi. Stüdyo, elektronik müziğe karşı ‘somut’ müzikten yanaydı: gerçek sesleri alıp kesme, birleştirme, düzenleme, yavaşlatma ve yakınlaştırmak gibi.”
Éliane Radigue, ilk synthesizer tabanlı müziğini Laurie Spiegel ile paylaştığı stüdyoda, Morton Subotnick tarafından NYU‘da kurulmuş bir Buchla synthesizer üzerinden yaratmıştır. Amacı, analog synthesizer ve manyetik bant kullanarak sesin kademe kademe, anlamlı bir “açılımını” yaratmak olmuştur.
1967’de boşanan Éliane Radigue, Pierre Henry ile çalışmak üzere Paris’e dönmüştür. 1970’lerin başında New York’a gitmiş; burada Geelriandre (1972), Adnos (1974-1982) ve Les Chants de Milarepa (1983) gibi bestelerle duyulmuştur. ARP 2500 synthesizer‘da bestelediği parçalar Adnos I’den (1974) başlayarak, kendine özgü bir ses yakalayabilmek için sonraki 25 yıl boyunca özel olarak kullanacağı teknikle oluşturulmuştur. Éliane Radigue, bu özel tekniği bulmadan önce Buchla ve Moog synthesizer ile denemeler de yapmıştır.
“Müzik, onu kavrama yeteneğimizle var olur.”, diyen Éliane Radigue özgün eserleriyle bir eserin başından sonuna kadar olan hareketin, motifin kendisi olduğunu vurgulamıştır. Bu parçaların bir yerinden bölünüp kesilemeyeceği açıkça anlaşılır; çünkü, eserin bir kısmını kaybetmek müziği kaybetmek demektir.
Müzisyen, 2000 yılında Paris’te yaptığı son elektronik çalışması L’Ile Re-sonante ile 2006 yılında gerçekleşen Ars Electronica festivalinde Altın Nica Ödülü’nü almıştır. Bestecilik konusundaki titiz yaklaşımı bazen parça başına yıllar alan müzisyenin bu ödülleri büyük çabalar sonucu kazandığı açıktır. Éliane Radigue, benzer niteliklere sahip elektronik müziğin de yolunu açmıştır.
Éliane Radigue, synthesizer’ların ve özellikle ARP 2500’ün müziğe meditasyon amaçlı bir yaklaşımla bakıldığında büyük bir potansiyele sahip olduğunu görmüştür. Frekans ve modülasyon gibi özellikleri 40 parametreye kadar küçük artışlarla değiştirerek, dalgaları birbirine yaklaştırıp uzaklaştırarak kendine özgü sesler yaratmıştır.
Meditasyona yönelik parçalar olarak da tanımlanan ve Tibetli Milarepa’nın hayatına dayanan Eliane Radigue eserlerinden Triptych (1978) albümünün tamamına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Yine 2002 yapımı Adnos I, II,III albümünü de buraya tıklayarak dinleyebilirsiniz.
Sanatçı, son yıllarda synthesizer ile müzik üretmeyi bırakmış ve tamamen enstrümana yönelmiştir. Bir röportajında, gelecekteki tüm çalışmalarının çalgıcılarla olacağını söyleyen Éliane Radigue’in Ludger Brümmer ile gerçekleştirdiği ayrıntılı röportajı buradan izleyebilirsiniz.
Müzisyenin sizler için seçtiğimiz eserlerine ulaşmak için “Portreler” Spotify listemizi takip edebilir, daha fazla içerik için sosyal medya hesaplarımızı ve web sitemizi takip edebilirsiniz!
Kaynaklar:
https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%89liane_Radigue
https://www.theguardian.com/music/2011/jun/16/eliane-radigue-electronic-music-interview